Zamir (Adıl)

Zamir: İsimlerin yerini tutan, isim gibi kullanılabilen kelime veya eklere zamir denir. Zamirler; Sözcük Hâlindeki Zamirler ve Ek Hâlindeki Zamirler olmak üzere ikiye ayrılır.

ZAMİRLER (ADILLAR)
Sözcük Hâlindeki Zamirler
Ek Hâlindeki Zamirler
» Kişi (Şahıs) Zamirleri » İlgi Zamirleri
» İşaret Zamirleri » İyelik Zamirleri
» Belgisiz Zamirler
» Soru Zamirleri


A) SÖZCÜK HÂLİNDEKİ ZAMİRLER

Kişi (Şahıs) Zamirleri: Sadece insan isimlerinin yerine kullanılan zamirlerdir.

Tekil Şahıs Zamirleri
Çoğul Şahıs Zamirleri
1. tekil kişi → ben 1. çoğul kişi → biz
2. tekil kişi → sen 2. çoğul kişi → siz
3. tekil kişi → o 3. çoğul kişi → onlar

Ben antrenmana gideceğim.

O, sınıfımıza yeni geldi.

Siz hangi okuldan geldiniz?
www.z-turkce.com
Zamirler isimlerin yerini tuttuğu için isimlerin aldığı ekleri alabilirler.

Dün seni aradılar.

Ona doğruyu söylemelisin.

"kendi" sözcüğü de kişi (şahıs) zamiridir.

Bu işi kendim yaparım.

Kendine iyi bak!

"kendi" sözcüğü cümleye pekiştirme anlamı da katar.

Ödevi ben yaptım. → Ödevi ben kendim yaptım.


İşaret (Gösterme) Zamirleri: İsmin yerini işaret yoluyla gösteren zamirlerdir.

Tekil İşaret Zamirleri
Çoğul İşaret Zamirleri
bu bunlar
şu şunlar
o onlar

Bu kalem senin mi?

Onları görüyor musun?

Bunlar bizim takımın yeni formaları.

"o" ve "onlar" zamirleri hem kişi zamiri hem de işaret zamiri olarak kullanılabilirler.

O, sınıfımızın en çalışkan öğrencisidir. → kişi zamiri

O, benim Türkçe kitabım. → işaret zamiri


Belgisiz Zamirler: İsmin yerini belli belirsiz tutan zamirlere denir.

Birkaçı, birçoğu, herkes, şey, hiçbiri, bazısı, hepsi, birkaçı, biri, tamamı...

Bazıları geç kaldı.

Herkes kitaplarını açsın.


Soru Zamirleri: İsimlerin yerini soru yoluyla tutan zamirlere denir.

Kim, ne, kime, nereye, kimde, nerede, kimden, nereden, kimi, kaçı, hangisi, hanginiz...

Kim geldi?

Nereye gidiyorsun?

Hangisini alacaksın?

Soru zamirlerinin cevabı olan sözcükler isim veya zamir olur.

Kimi aradınız? (Mustafa'yı)

Kimden aldınız? (Fatma Hanım'dan)

Türkçe sözlüğünü kim aldı? (Ben)


B) EK HÂLİNDEKİ ZAMİRLER

İyelik Zamirleri: İsimlere getirilerek, onların ait olduğu kişiyi bildiren zamirlerdir. İyelik ekleri aynı zamanda iyelik zamiridir.

Tekil İyelik Zamiri Ekleri
Çoğul İyelik Zamiri Ekleri
1. tekil → m 1. çoğul → miz
2. tekil → n 2. çoğul → niz
3. tekil → ı 3. çoğul → ları

Örnek: "defter" sözcüğüne iyelik ekleri getirelim.

defter-im defter-imiz
defter-in defter-iniz
defter-i defter-leri

• İyelik ekleri ile kişi eklerini karıştırmamak gerekir. İyelik ekleri isimlere, kişi ekleri fiillere gelir.

gel-di-m → Burada "gel" fiildir. Sonunda yer alan "m" eki ise kişi ekidir.


İlgi Zamiri: Cümlede daha önce geçmiş bir ismin yerini tutan ek hâlindeki "-ki" zamiridir. Bu zamir kendinden önceki kelimeye bitişik yazılır.

Alperen'in bisikleti yeni benimki eski. → Bu cümlede "benim" sözcüğüne bitişik olarak yazılan "ki" zamiri, kendinden önce gelen ve isim olan "bisiklet" sözcüğünün yerini tutmaktadır. Yani "benimki" derken "benim bisikletim" denilmek istenmiştir.

Bizim dersimiz bitti sizinki bitmemiş. → Bu cümlede "sizin" sözcüğüne bitişik olarak yazılan "ki" zamiri, kendinden önce gelen ve isim olan "ders" sözcüğünün yerini tutmaktadır. Yani "sizinki" derken "sizin ders" denilmek istenmiştir.