Sesler (Ünlü ve Ünsüz Harfler)

Ses: Akciğerlerden gelen havanın ses yolunda oluşturduğu ve kulağımızla işitebildiğimiz titreşimlere denir.

Alfabe: Bir dildeki sesleri karşılayan ve belli bir sıraya göre dizilmiş olan harfler bütününe alfabe denir.

Harf: Bir dildeki seslerin her birini gösteren ve alfabeyi oluşturan işaretlere denir. Harf, sesin yazılış şeklidir. Dilimizde 29 harf vardır.

Büyük harfler: A, B, C, Ç, D, E, F, G, Ğ, H, I, İ, J, K, L, M, N, O, Ö, P, R, S, Ş, T, U, Ü, V, Y, Z.

Küçük harfler: a, b, c, ç, d, e, f, g, ğ, h, ı, i, j, k, l, m, n, o, ö, p, r, s, ş, t, u, ü, v, y, z.


Dilimizde harfler; ünlüler (sesli harfler) ve ünsüzler (sessiz harfler) olmak üzere ikiye ayrılır.

Ünlü Harfler (Sesli Harfler): Akciğerden gelen havanın hiçbir engele uğramadan dışarıya çıkarak oluşturduğu seslere ünlü harfler denir. Ünlüler tek başına okunabilir. Türkçede 8 tane ünlü (sesli) harf vardır: a, e, ı, i, o, ö, u, ü.
www.z-turkce.com
Kalın ünlüler: a, ı, o, u.

İnce ünlüler: e, i, ö, ü.

Düz ünlüler: a, e, ı, i.

Yuvarlak ünlüler: o, ö, u, ü.

Geniş ünlüler: a, e, o, ö.

Dar ünlüler: ı, i, u, ü.

Ünsüz Harfler (Sessiz Harfler): Tek başına söylenemeyen, ancak bir ünlü harf yardımıyla sese dönüşebilen harflerdir. Türkçede 21 tane ünsüz (sessiz) harf vardır: b, c, ç, d, f, g, ğ, h, j, k, l, m, n, p, r, s, ş, t, v, y, z.

Sert ünsüzler: f, s, t, k, ç, ş, h, p.

Yumuşak ünsüzler: b, c, d, g, ğ, j, l, m, n, r, v, y, z.

Süreksiz sert ünsüzler: p, ç, t, k.

Sürekli sert ünsüzler: f, h, s, ş.

Süreksiz yumuşak ünsüzler: b, c, d, g.

Sürekli yumuşak ünsüzler: ğ, j, l, m, n, r, v, y, z.


Not: Türkçe bir kelimenin son harfi "b, c, d, g" ünsüzlerinden biri olamaz. Yabancı dillerden alınan kelimeler dil bilgisi kurallarına uydurulmuş ve dilimize değişik haliyle girmiştir.

ihtiyac → ihtiyaç

Ahmed → Ahmet


Not: Yukarıdaki kural, karışıklığa yol açmaması için bazı kelimelerde uygulanmaz.

saç (baştaki kıllar) → sac (demir çelik ürünü)

haç (Hristiyanlığın sembolü) → hac (İslam'ın şartlarından biri olan ibadet)