► Eş Anlamlı Cümleler: Çoğunlukla eş anlamlı kelimelerle oluşturulmuş farklı cümlelerin aynı anlamı karşılamasıyla meydana gelen cümlelerdir.
» Daha önce de bu olayla karşılaşmıştım. → Vaktiyle böyle bir şey benim de başımdan geçmişti.
» Konuyu genel hatlarıyla ele aldık. → Konuyu ayrıntılarına girmeden işledik.
» Eğitimin amacı kaliteli insanlar yetiştirmektir. → Eğitimde maksat nitelikli insanlar elde etmektir.
Yukarıdaki ilk cümleler, karşılarındaki cümlelerle eş anlamlıdır.
► Yakın Anlamlı Cümleler: Birebir aynı anlamı karşılamasa da aynı bakış açısı ve benzer yaklaşımla ortaya konmuş cümlelerdir.
» Öğretimin yanında eğitim ihmal edilmemelidir. → Eğitimsiz bir öğretim yarardan çok zarar getirir.
» Klasik eserleri okumaya en çok kendi yazdıklarımı tekrar ettiğim zamanlarda ihtiyaç duyarım. → Çağını aşmış eserleri okumak, yaratıcılığı besleyen bir etkinliktir.
» Ben sadece gül alıp gül satan bir yazar olmadım. → Bir eserde hem güzellikler hem de aksaklıklar dile getirilmelidir.
Yukarıdaki ilk cümleler, karşılarındaki cümlelerle yakın anlamlıdır.
► Karşıt Anlamlı Cümleler: Aralarında anlam bakımından zıtlıklar bulunan, ifade ettikleri düşünce yönünden birbiriyle bağdaşmayan cümlelerdir. Bu tür cümlelerde, sözcüklerde olduğu gibi birebir zıtlık değil aynı konuya farklı yaklaşımlar aranmalıdır.
» Herkes her alanda başarılı olamayabilir. → Çok çalışırsan başaramayacağın şey yoktur.
» Romanda anlatılan ne kadar çekici olursa olsun onu değerli kılan anlatımıdır. → Romanın önemini artıran dil değil konudur.
Yukarıdaki ilk cümleler, karşılarındaki cümlelerle karşıt anlamlıdır. Bu cümleler, ifade ettikleri düşünce bakımından birbirleriyle çelişmektedir.
► Sebep-Sonuç Cümleleri: Bir eylemin hangi nedenle yapıldığını ve sonucunu belirten cümlelerdir. Bu tür cümlelerde önce sebep gerçekleşir, sonra sonuç ortaya çıkar. Eyleme "hangi sebeple" sorusu sorularak bulunur.
Yoğun kar yağışından dolayı
|
yollar kapandı.
|
sebep
|
sonuç
|
Sınavdan düşük puan alınca
|
çok üzüldü.
|
sebep
|
sonuç
|
► Amaç-Sonuç Cümleleri: Bir eylemin hangi amaçla yapıldığını ve sonucunu belirten cümlelerdir. Eyleme "hangi amaçla" sorusu sorularak bulunur.
Sağlıklı ve zinde olmak için
|
spor yaptı.
|
amaç
|
sonuç
|
Seni göreyim diye
|
çok bekledim.
|
amaç
|
sonuç
|
SEBEP VE AMAÇ ARASINDAKİ FARK:
1. Sebep-sonuç cümlelerinde önce sebep, sonra sonuç oluşur. Amaç-sonuç cümlelerinde ise amaçlanan şey, iş yapıldıktan sonra olacaktır.
» Araba kirlendiği için onu yıkadım. → Bu cümlede önce sebep meydana gelmiş, yani araba kirlenmiş, sonuç olarak araba yıkanmıştır. (Hangi sebeple arabayı yıkadın?)
» Araba temiz olsun diye onu yıkadım. → Bu cümlede amaçlanan şey (arabanın temiz olması), iş yapıldıktan (araba yıkandıktan) sonra gerçekleşecektir. (Hangi amaçla arabayı yıkadın?)
2. Amaç-sonuç cümlelerinde yükleme "hangi amaçla" sorusu sorulur. www.z-turkce.com
► Koşul(şart)-Sonuç Cümleleri: Temel yargının gerçekleşmesinin bir şarta bağlı olduğu cümlelerdir.
Dürüst olursan
|
kızmayacağım.
|
koşul
|
sonuç
|
Sınavı kazanırsan
|
o hediyeyi alacağım.
|
koşul
|
sonuç
|
► Karşılaştırma Cümleleri: Birden çok olay, kavram, durum veya kişinin benzer ya da farklı yönlerinin ifade edildiği cümlelerdir.
» Alperen de senin gibi başarılı ve çalışkan bir öğrenci.
» Serdar da kardeşi kadar yetenekli bir sporcu.
» Bu ev diğerine göre daha büyük.