► Karşılaştırma Cümleleri: Birden çok olay, kavram, durum veya kişinin benzer veya farklı yönlerini kıyaslama yoluyla karşılaştıran cümlelerdir. "en, daha, göre" sözcükleri, karşılaştırma cümlelerinde sıkça kullanılan sözcüklerdir.
» Geçen yıla göre daha başarılısın. → Öğrencinin bu yıldaki başarısı, geçen yıldaki ile karşılaştırılmış.
» Burası daha temiz bir mahalle. → Bu mahalle, diğer bir mahalle ile karşılaştırılmış.
► Şarta (koşula) Bağlılık Bildiren Cümleler: Bir yargının ya da eylemin gerçekleşmesini bir şarta bağlayan cümlelerdir.
» Yemeğini bitirirsen çikolatanı yiyebilirsin. → Çikolatayı yemesinin şartı yemeğini bitirmesi.
» Zamanım olursa size katılırım. → Arkadaşlarına katılmasının şartı vaktinin olmasıdır.
► Uyarı Cümleleri: Karşımızdaki kişiyi herhangi bir olaya karşı tedbirli olmaya çağıran cümlelerdir.
» Yoğun kar yağışının olduğu zamanlarda araçlarınıza zincir takmadan yola çıkmayın.
» Terli iken soğuk su içmek insanı hasta eder.
z-turkce.com
► Onaylama Cümleleri: Bir sözü, bir eseri ya da bir davranışı iyi ve güzel bulduğunu ifade eden cümlelerdir.
» Arkadaşımın fikrine katılıyorum.
» Elindekini çöpe atman çok yerinde bir davranıştı.
► Ön Yargı Cümleleri: Henüz bilinmeyen bir duruma, bir olaya ilişkin kesin yargı bildiren cümlelerdir.
» Babam zayıf not aldığımı öğrenince kesin ceza verecek.
» Ne kadar uğraşırsan uğraş, sen bu soruyu çözemezsin.
► Varsayım Cümleleri: Gerçekleşmemiş bir durumu ya da olayı gerçekleşmiş gibi kabul etme anlamı taşıyan cümlelerdir. Bu tür cümlelerde "diyelim ki, farz edelim ki" sözcükleri sıkça kullanılır.
» Diyelim ki otobüsü kaçırdın, o zaman trenle mi gideceksin?
» Farz edelim ki Türkçe sınavını ertelettik. O zaman daha çok çalışacak mısın?
► Öneri (Tavsiye) Cümleleri: Bir sorunu çözmek, bir amaca ulaşmak için öne sürülen görüşleri ve düşünceleri içeren cümlelerdir.
» Planlı ve disiplinli çalışmalısın.
» Sağlıklı yaşam için dengeli ve düzenli beslenmelisin.
► İhtimal (Olasılık) Cümleleri: Bir iş veya durumun hem olumlu hem de olumsuz bir biçimde gerçekleşebileceğini bildiren, kesin anlamlar içermeyen cümlelerdir.
» Bugün teyzemler gelebilir.
» Bu üniteyi belki bu hafta bitiririz.
► Tanım Cümleleri: Varlıkları ve kavramları özellikleriyle tanıtan, "Bu nedir?" sorusuna cevap veren cümlelerdir.
» Dil, insanlar arasında iletişimi sağlayan en önemli araçtır.
► Eleştiri Cümleleri: Bir durumun, eserin veya kişinin doğru ya da yanlış taraflarını belirten cümlelerdir. Eleştiri olumlu ve olumsuz olabilir.
» Yazarın bu romanı, öncekine göre daha başarılı.
» Şair, şiirdeki başarısını öyküde yakalayamadı.
► Abartma Cümleleri: Bir durumu, olayı veya varlığı olduğundan daha çok veya az göstererek anlatan cümlelerdir.
» Dünyalar kadar derdim var.
» Boyu o kadar uzun ki zıplasa bulutlara değecek!
► Kararsızlık (İkilem) Cümleleri: Bir konuda karar verememeyi belirten cümlelerdir.
» Tost mu yesem, yoksa hamburger mi?
» Bu vazoyu televizyonun yanına mı koysam, yoksa köşeye mi?